अमेरिकाको राहत प्याकेज र खर्च विधयेकमा नेपालको सहयोगका लागि १३ करोड डलर विनियोजन
प्रकाशित मिति : पुस ६, २०७७ सोमबार
– किशोर पन्थी
अमेरिकाको संसदमा सहमति जुटेको राहत प्याकेज र खर्च विधयेकमा नेपालका लागि समेत बजेट छुट्याइएको छ । नेपालको सहयोगका लागि कम्तीमा १३ करोड २ लाख ६५ हजार डलर अर्थात् साढे १५ अर्ब भन्दा धेरै नेपाली रुपैया प्रदान गरिने भएको छ । नेपालको विकाश र प्रजातन्त्रको कार्यक्रमका लागि उक्त रकम प्रदान गरिने जनाइएको छ ।
वैदेशिक शैन्य आर्थिक कार्यक्रम अन्तरगतको रकम सहयोग भने नेपालमा मानवीय कार्य, प्राकृतिक विपत्तिमा सहायता र अन्तर्राष्ट्रिय शान्ति कार्यक्रमहरुका लागिमात्र उपलब्ध हुने विधयेकमा जनाइएको छ । नेपाल सरकारले मानवअधिकार उल्लंघनबारे अनुसन्धान र कारवाही गरिरहेको तथा नेपाली सेनाले त्यस्ता मामिलामा नागरिक न्यायिक अधिकारीहरुसँग समन्वय गरिरहेको कुरा अमेरिकी विदेशमन्त्रीले प्रमाणित गरेमा र सम्बन्धित समितिमा रिपोर्ट गरेमा वैदेशिक शैन्य आर्थिक कार्यक्रम अन्तरगतको फण्ड अतिरिक्त प्रयोगमा समेत लगाउन सकिने जनाइएको छ ।
विधयेकमा तिब्बतबाट आउने नयाँ शरणार्थीहरुलाई नेपालको भूभागमा आउनका लागि पहुच दिन र नेपालहुँदै सुरक्षित तरिकाले भारत जान दिनका लागि नेपाल सरकारले उनीहरुलाई चीन सुपुदर्गी नगर्ने सिद्धान्तको सम्मान गर्ने प्रतिबद्धता जनाएको स्मरण गराइएको छ । भारतको सरकार र राष्ट्रसंघको शरणार्थी उच्च आयुक्तको कार्यालयसँग यस्तो प्रतिबद्धताका साथ नेपालले गरेको भद्र सहमति सम्मान गर्न अमेरिकी विदेशमन्त्रीले नेपाल सरकारलाई प्रोत्साहित गर्ने विधयेकमा जनाइएको छ ।
विधयेकमा दलाई लामा सन्दर्भमा अमेरिकी नीतिबारे झण्डै ५ पेज लामो व्याख्या गरिएको छ । १५ औं दलाई लामाको छनौट, शिक्षा र मानपदवी सन्दर्भमा वर्तमान चौधौं दलाई लामाले दिने लिखित वा कुनै प्रकारका निर्देशनहरुले मूख्य भूमिका खेल्ने अमेरिकी नीतिबारे स्पष्ट पारिएको छ ।
१५ औं दलाई लामाको छनौटमा चीन वा अरु कुनै सरकारको हस्तक्षेपले धार्मिक स्वतन्त्रताको उल्लंघन हुने र तिब्ब्तका धार्मिक नेताको छनौट, शिक्षा र मानपदवी तिब्बती बौद्ध परम्परा अनुशार उपयुक्त धार्मिक अधिकारीबाट हुनुपर्ने विधयेकमा उल्लेख छ ।
नेपाल र भारतमा रहेका तिब्बती शरणार्थीहरुलाई आर्थिक बर्ष २०२१ देखि २०२५ सम्म ६० लाख अमेरिकी डलर उपलब्ध गराइने विधयेकमा उल्लेख छ । वैदेशिक सहायता ऐन अन्तरगत तिब्बती संस्कृति र भाषाको विकाशको प्रवद्र्धनका लागि, नेपाल र भारतमा तिब्बती समुदायको सहजताका लागि तथा ती समुदायका तिब्बती नेताहरुको नयाँ पुस्ताको शिक्षा र विकाशका सहयोगका लागि उक्त रकम प्रदान गरिने जनाइएको छ ।
त्यस्तै आर्थिक सहायता फण्डमार्फत कम्तीम अर्को ६० लाख अमेरिकी डलर नेपाल र भारतमा रहेका तिब्बतीहरुको संस्कृति र भाषाको संरक्षणका लागि प्रदान गरिने भएको छ ।