टर्कीमा रुस-युक्रेनबीच “मिरर” सम्झौता
प्रकाशित मिति : श्रावण ६, २०७९ शुक्रबार
युक्रेन-रुस युद्धको बीचमा, दुई देशहरू बीच एउटा “मिरर” सम्झौता भएको छ, जस अन्तर्गत युक्रेनबाट कालो सागर हुँदै अन्न निर्यात गरिनेछ।
यो निर्णयसँगै युक्रेनमा रहेको लाखौं टन अनाज युद्धको बीचमा पनि निर्यात गर्न सकिनेछ । रुसले समुद्री मार्गबाट खाद्यान्न बोकेका कार्गो जहाजमा आक्रमण नगर्ने बताएको छ । यसले बन्दरगाहमा पनि आक्रमण गर्दैन जहाँबाट खाद्यान्न आपूर्ति भइरहेको छ।
संयुक्त राष्ट्रसंघले यसलाई ऐतिहासिक सम्झौताको संज्ञा दिएको छ । सम्झौता अन्तर्गत युक्रेनले पनि केही शर्तहरु स्वीकार गर्न राजी भएको छ । यस अन्तर्गत, यसले खाद्य आपूर्ति बोकेका जहाजहरूको निरीक्षणको अनुमति दिनुपर्नेछ। उनीहरु मार्फत हतियारको आपूर्ति भइरहेको छ कि छैन भन्ने कुरा छानबिनका क्रममा हुनेछ ।
टर्कीका राष्ट्रपति रेसेप तैयप एर्दोगानले यो सम्झौताको बारेमा आशा व्यक्त गर्दै यो युद्ध अन्त्य गर्ने दिशामा महत्वपूर्ण कदम भएको बताएका छन्। एर्दोआनले शान्ति स्थापना नभएसम्म आफू चुप नबस्ने बताएका छन् ।
२४ फेब्रुअरीमा रुसले युक्रेनमा गरेको आक्रमणपछि विश्वभर सुरु भएको खाद्यान्न संकटका कारण लाखौं मानिस भोकमरीको जोखिममा परेका थिए ।
युक्रेन नेटोमा सामेल हुने सम्भावनालाई लिएर रुसले युक्रेनमा हमला गरेपछि दुई देशबीच युद्ध जारी छ । तर, रुसी आक्रमणको पाँच महिनापछि युक्रेनले रुससँग प्रत्यक्ष सम्झौता गर्न अस्वीकार गरेको थियो । यसले कुनै पनि “उत्तेजना” लाई “तत्काल सैन्य प्रतिक्रिया” संग सामना गर्ने चेतावनी दिएको छ।
त्यसैले यो सम्झौता रुस वा युक्रेनमा होइन टर्कीमा भएको हो । सम्झौताका क्रममा दुवै देशका प्रतिनिधि एक टेबुलमा पनि बसेका थिएनन् । ‘मिरर’ सम्झौतामा पहिले रुसका रक्षामन्त्री सर्गेइ शाइगु र त्यसपछि युक्रेनका पूर्वाधारमन्त्री ओलेक्जेन्डर कुब्राकोभले हस्ताक्षर गरेका थिए ।
एक मिरर सम्झौता एक हो जसमा कुनै परिवर्तन बिना प्रस्ताव स्वीकार गरिन्छ।
यो सम्झौता हुन दुई महिना लागेको छ र यो १२० दिन अर्थात चार महिनासम्म लागू हुनेछ । समन्वय र अनुगमनको काम टर्कीको इस्तानबुल सहरमा हुनेछ। संयुक्त राष्ट्र संघ, टर्की, रुस र युक्रेनका अधिकारीहरूले यहाँ काम गर्नेछन्।
यदि दुवै पक्ष सहमत भएमा यो सम्झौतालाई थप विस्तार गर्न सकिन्छ।
युक्रेनको अनाज निर्यात रोकिँदा रोटी र पास्ता जस्ता गहुँका उत्पादनहरूमा विश्वव्यापी संकट उत्पन्न भयो। यी उत्पादनहरू थप महँगो भए। यसबाहेक खाना पकाउने तेल र मलको मूल्य पनि बढेको छ ।
अमेरिकाले रुसलाई यसबारे छिटो निर्णय गर्न अपिल गरेको थियो । ह्वाइट हाउसका प्रवक्ता जोन किर्बीले “विश्वका सबैभन्दा जोखिममा रहेका मानिसहरूमा थप असुरक्षा र कुपोषण रोक्न” सम्झौता आवश्यक भएको बताए।
रुसका रक्षामन्त्री शाइगुले यसअघि एक पत्रकार सम्मेलनमा उक्त सम्झौताले आगामी दिनमा प्रक्रिया सुरु गर्ने समाधान निम्त्याउन सक्ने बताएका थिए । उनले भने, ‘मैले युक्रेनको बन्दरगाहबाट कृषि उत्पादनको निर्यात सुरु गर्ने मात्रै होइन, रुसका बन्दरगाहबाट कृषि उत्पादन र मलको निकासीको सन्दर्भमा पनि स्पष्ट रूपमा काम गरिरहेको छु ।
कूटनीतिज्ञका अनुसार उक्त सम्झौता अन्तर्गत यी कुरामा सहमति भएको हो-
-सम्झौता अन्तर्गत, रूस र युक्रेनले कालो सागरमा अन्न बोक्ने जहाजहरूका लागि सुरक्षित कोरिडोर उपलब्ध गराउन सहमत भएका छन्।
-रुसले समुद्री मार्गबाट अन्न बोकेका कार्गो जहाजहरूमा आक्रमण गर्दैन। उनले बन्दरगाहमा पनि आक्रमण गर्ने छैनन् जहाँबाट खाद्यान्न आपूर्ति भइरहेको छ।
-यी जहाजहरूको बाटोमा नआउनको लागि, युक्रेनको सुरक्षा टोलीले उनीहरूलाई साथ दिनेछ। यो टोलीले समुद्रमा बिछ्याइएको ल्यान्डमाइनबाट बच्न मद्दत गर्नेछ। बाटोमा बिछ्याइएको बारुदी सुरंग हटाउने हो भने यो काम तेस्रो देशले गर्छ ।
-रुसले हतियार आपूर्ति गर्ने डरलाई ध्यानमा राख्दै टर्कीले संयुक्त राष्ट्र संघको सहयोगमा यी खाद्यान्न बोक्ने जहाजको अनुसन्धान गर्नेछ।
– रूसी अन्न र मल को निर्यात काला सागरको माध्यम बाट सुविधा दिइनेछ।