वाग्नर समूहको अनुपस्थितिले रूस-युक्रेन युद्धमा कस्तो प्रभाव पार्छ ? युक्रेनलाई फाइदा हुन्छ ?
प्रकाशित मिति : असार १३, २०८० बुधबार
वाग्नर समूह आफ्नो हिंसक तरिकाका लागि परिचित छ र युक्रेनी सेनाका लागि खतरनाक शत्रु साबित भएका छ । यति हुँदाहुँदै पनि रुस–युक्रेन युद्धमा वाग्नर समूहको भूमिका समाप्त हुँदै गएको देखिन्छ ।
गत शनिबार यो ‘निजी सेना कम्पनी’ का नेता येभगेनी प्रिगोजिनले युक्रेनबाट मस्कोतर्फ मार्च सुरु गरे, जुन कसैले सोचेको थिएन। रुसी राष्ट्रपति भल्दिमिर पुटिनले यसलाई ‘ठग’ र ‘पिठमा छुरा’ भनेका छन् ।
बेलारुसका राष्ट्रपति अलेक्जेन्डर लुकाशेन्कोको मध्यस्थतापछि प्रिगोजिनले आफ्नो सेनालाई शनिबार नै फर्किन आदेश दिएपछि उनी त्यतिबेला रुसको राजधानी मस्कोसम्म पुग्न सकेनन् । पछि उनले आन्दोलनको उद्देश्य विद्रोह नभई विरोध भएको बताए ।
रुसी सेना प्रमुखलाई औंल्याउँदै उनले आफ्नो अडियो सन्देशमा भने, “मार्चको उद्देश्य वाग्नरलाई बर्बाद हुनबाट बचाउनु र गैरजिम्मेवारपूर्ण कदमहरूले धेरै गल्तीहरू निम्त्याएकाहरूलाई जवाफदेही बनाउनु थियो।”
वाग्नरले “रुसी वायुसेनालाई निशाना बनाउनुपर्यो” भनेर खेद व्यक्त गरे र पछि फर्के किनभने उनी “रूसी सैनिकहरूको रगत बगाउन चाहँदैनन्।”
अब यस्तो देखिन्छ वाग्नर समूहको भूमिका न रसियामा छ, न युक्रेन युद्धमा। पुटिनले सोमबार घोषणा गरे– ‘लुकासेन्को र वाग्नर समूहका बीचको सम्झौतालाई सम्मान गरिनेछ । किनकी एनीहरुले रक्तपात गरेनन्, उनीसँग बेलारुस जाने विकल्प पनि छ।’
तर, अब युक्रेनमा रुसको युद्धमा यसको प्रभाव के होला ?
“मलाई लाग्छ युक्रेन युद्धले कम्तिमा केही समयको लागि कुनै प्रभाव पार्दैन,” जोखिम विश्लेषण फर्म रेनका युरेशिया विशेषज्ञ म्याथ्यू ओर भन्छन्।
उनले भने, “हिंसामा भाग लिने वाग्नर समूहकाहरू पहिले नै पछि हटिसकेका छन्, भाग नलिनेहरू पनि युद्धको मैदानमा छैनन्। अधिकांश मानिसहरू शिविरमा छन्। त्यसैले युक्रेनको युद्धमा रुसलाई सैनिकको कमी हुनेछ भन्ने लाग्दैन ।”
विज्ञ ज्याक विटेनले पनि हालैका घटनाहरूले युद्धमा खासै प्रभाव पार्दैन, कम्तिमा केही हप्ता वा महिनाहरूका लागि भने होइन भनी विश्वास गर्छन्। युक्रेनसँग लडाइँ भइरहेको क्षेत्रमा वाग्नर लडाकुहरू उपस्थित नभएको उनले बताए।
विज्ञहरू भन्छन् – वाग्नर समूहले २०२२ को युद्धमा विशेष गरी बाख्मुटको नियन्त्रण प्राप्त गर्नमा मुख्य भूमिका खेलेको थियो, तर त्यसबेलादेखि यसले महत्त्व गुमाएको छ।’
विट्लिनका अनुसार, “गत वर्षमा वाग्नर समूहको महत्त्व घटेको छ। तिनीहरू सबैभन्दा कठिन मिशनहरूको लागि प्रयोग भएका थिए र तिनीहरूका धेरै लडाकुहरू अगाडि लाइनमा मरे। यस दृष्टिकोणबाट, रूसी सेनाको लागि महत्त्वपूर्ण थियो।”
यसले युक्रेनलाई कसरी असर गर्छ ? रुसी सेनामा भएको विवादबाट युक्रेनलाई फाइदा हुन्छ ?
जाच विट्लिन भन्छन्, “रुस एकजुट नभएसम्म उनीहरूलाई युक्रेनमा आफ्नो नीति अगाडि बढाउन सजिलो हुनेछैन।” अमेरिकी गृहमन्त्री एन्टोनी ब्लिन्केनले स्थिति युक्रेनको पक्षमा जान सक्ने बताएका थिए ।
तर रुसी सेनाको आक्रमणमा कुनै कमी आएको छैन । युक्रेनी सेना पनि कुनै फाइदा उठाउन सक्षम छैन।
रुसले अब के गर्ला ? के उसले युक्रेनमा ठूलो आक्रमणको तयारी गर्न सक्छ?
विट्लिन भन्छन् – ‘यो सम्भव छ।’ उनका अनुसार, “पछिल्ला केही महिनामा रुसले युक्रेनका धेरै संरचनाहरूलाई निशाना बनाएको छ, तिनीहरूको युद्ध फ्रन्टलाइनमा सीमित छैन। कहिलेकाहीँ यस्तो देखिन्छ कि रूसले युक्रेनलाई कुनै प्रकारको सन्देश दिन चाहन्छ।”
उनका अनुसार रुसले अब यस्तो कुनै पनि कदम चाल्न सक्छ, जसको नतिजा युक्रेनका लागि निकै नराम्रो हुनेछ । यद्यपि, म्याथ्यू ओर भन्छन्, “यसले युद्धमा थोरै प्रभाव पार्नेछ। पुटिन यो युद्धमा फसेका छन् र उनले यसमा अगाडि बढ्नुपर्छ। त्यसैले तिनीहरूका लागि सबै समान छन्। तिनीहरू संलग्न हुनेछन् र रूससँग अगाडि बढ्नको लागि बल छ।”