पर्वतारोही र विश्व यात्री नवराजको प्रेरणादायी यात्रा
प्रकाशित मिति : पुस ५, २०८१ शुक्रबार
नवराज बास्तोलाको जीवन कथा केवल हिमाल चढ्ने र संसार घुम्ने मात्र होइन, यो एक सङ्घर्ष र आत्मबलको कथा हो । उनले आफ्नो जीवनका अनेकौँ कष्ट र चुनौतीलाई अवसरको रूपमा लिई, नेपाली समाजलाई संसारभर गर्वित बनाएका छन् । आज उनी एक प्रसिद्ध पर्वत आरोही र विश्व यात्रीका रूपमा परिचित छन् । उनले सगरमाथा, मनास्लु र अन्नपूर्ण प्रथम हिमाल लगायतको आरोहण गरेका छन् ।
बास्तोला भन्छन्, ‘जीवनमा सफलता प्राप्त गर्न, हामीले आफूलाई सधैँ सक्षम ठान्नुपर्छ र कहिल्यै हार मान्नु हुँदैन । यो उनको जीवनयात्राले नयाँ पुस्ताको लागि सिकाएको सुन्दर पाठ पनि हो ।’
हिमाल आरोहण गर्न आएका विदेशी पाहुनाहरूले छोडेको प्रभाव नवराजको जीवनको पहिलो प्रेरणा बन्यो । उनीहरूले दिएको चकलेट र देखाएको मायाले उनको मनमा हिमाल चढ्ने सपना रोप्यो । उनले पहिलो पटक डाँडाबाट हिमाल देख्दा त्यसले उनको जीवनको उद्देश्य निर्धारण गर्यो । मामाघरबाट देखिएको मनास्लु हिमालको दृश्यले अभिप्रेरित बालक नवराजको जीवनले कस्तो मोड लियो भन्ने कुरा प्रेरणादायी रहेको छ ।
बास्तोलाको जन्म कास्की जिल्लाको एक गाउँमा भएको हो, जहाँ हिमालको प्रत्यक्ष दृश्य देखिदैनथ्यों । एक दिन डाँडामा पुगेर हिमाल देख्दा उनको जीवनको पहिलो लक्ष्य तय भयो— हिमाल आरोहण गर्ने । गाउँमा विदेशी गोरा मान्छेहरू टेन्टमा बसेको देख्दा बालक नवराजले पनि भविष्यमा हिमाल चढ्ने सपना देख्न थाले ।
उनी भन्छन्, ‘जब मैले पहिलो पटक हिमाल देखेँ, त्यसले मेरो जीवनको उद्देश्य निर्धारण गर्यो ।’ बाल्यकालमा देखेको यो सपनापछि उनले एउटा ठुलो लक्ष्य बनाए—हिमाल चढ्न र संसार घुम्ने । नवराज बास्तोला, गाउँले परिवेशमा हुर्केका साहसिक योद्धा हुन,जसले संसारका सात महादेश र १ सय ५० भन्दा बढी देशको यात्रा गरेर नेपाली साहसको परिचय संसारभर फैलाएका छन् ।
सङ्घर्षको यात्रा :
नवराज आफ्नो सपना पुरा गर्नका लागि १३ वर्षको उमेरमा घर छोडेर निस्किएँ । आफै कमाएर सपना साकार पार्ने उनको हुटहुटीले भारत र पाकिस्तानको सिमानामा पुर्यायो । उनी भन्छन्, ‘मैले पहिलो पटक गोरखपुरमा ट्रक सहायकको काम गरे ।’
जहाँ उनले निकै सङ्घर्ष गरे । उनी भन्छन्, ‘पहिलो पटक पाकिस्तान जान खोज्दा मलाई थाहा भयो कि पासपोर्ट चाहिन्छ, मेरो त पासपोर्ट नै थिएन ।’ तर, यी असफलताले उनलाई रोक्न सकेन । उनले भारतमा दिनभर पढाइ र रातभर काम गरेर जीवनको आधार तयार गरे । अध्ययन पुरा गरेँ । भाँडा माझ्नेदेखि रेस्टुरेन्ट खोल्नेसम्म, उनले धेरै सङ्घर्ष गरेर आफ्नो सपना पुरा गर्ने बाटो बनाउँदै गए ।
उनले जीवनमा आएका हरेक चुनौतीको सामना गर्दै गरेको सङ्घर्षलाई अवसरको रूपमा लिएका थिए ।
सात महादेशको यात्रा र ऐतिहासिक उपलब्धि :
नवराज बास्तोलाको जीवनको महत्त्वपूर्ण मोड २०१७ को मे २१ तारिखमा आयो, जब उनले सगरमाथाको चुचुरोमा नेपाली झन्डा फहराए । यस उपलब्धिपछि उनले सात वटा महादेश र १५० भन्दा बढी देशको यात्रा पूरा गरेर विश्वमा नेपाली साहसको परिचय दिएका छन् ।
“अन्टार्कटिकामा नेपाली झन्डा फहराउने म पहिलो नेपाली हुँ”, उनी गर्वपूर्वक बताउँछन् ।
कठिनाइ र चुनौतीहरू :
नवराजले विश्व भ्रमण गर्दा नेपाली पासपोर्टका कारण धेरै कठिनाइहरूको सामना गरे । उनले भने, ‘नेपाली पासपोर्ट बोकेका कारण हामीलाई धेरै ठाउँमा हेपिन्छ, होटेल बुकिङदेखि भिसा प्रक्रियासम्म ।’
तर, यी चुनौतीहरूले उनको आत्मबललाई कहिल्यै कमजोर बनाउन सकेन । ‘हामीलाई अन्तर्राष्ट्रिय स्तरमा अझ बढी मान्यता दिलाउन राज्यले विदेश नीति सुधार गर्नुपर्छ’, उनी सुझाव दिन्छन् । साथै, उनले नेपाली नागरिकलाई हिमाल चढ्न लाग्ने रोयल्टी हटाउनुपर्ने र सगरमाथा तथा बुद्धको प्रचारप्रसार गर्नुपर्ने आवश्यकता औँल्याएका छन् ।
सगरमाथा चढ्ने र अन्टार्कटिकामा नेपालको झन्डा फहराउने साहसिक यात्रा उनका लागि ठुलो उपलब्धि थियो । उनले भने, ‘आत्मबल र परिश्रमले कुनै पनि लक्ष्य हासिल गर्न सक्छ ।’
जीवनभर हिमाल चढ्दा उनले आफ्नो सम्पत्ति र समयको धेरै हिस्सा खर्च गरेका छन् । उनले सबै हिमालको आरोहण आफ्नै खर्चमा गरेको सुनाएँ । ‘अहिले त मेरो अवस्था कमजोर हुँदै छ, सबै सम्पत्ति विश्व यात्रा र हिमाल चढ्दा सके ।’, उनी भन्छन् ।
शारीरिक र मानसिक बल :
हिमाल चढ्ने क्रममा आउने प्राकृतिक चुनौती, हिम पहिरो, र मौसम परिवर्तनले ज्यानको जोखिम मोल्नुपर्छ । ‘हिमाल चढ्दा शारीरिक र मानसिक रूपमा बलियो हुनु आवश्यक छ’, नवराज बताउँछन् ।
उनको जीवन-खुसी र दुःखको मिश्रण-यात्रा गर्ने क्रममा विभिन्न कठिनाइहरूसँग लडेर सिकेका पाठहरूले भरिएको छ ।
जीवनका स्मरणीय पल :
चीनको ४८ घण्टाको रेल यात्रा नवराजका लागि सबैभन्दा अविस्मरणीय यात्रामध्ये एक हो । त्यस क्रममा उनले विविध संस्कृतिको अनुभव गरे । मानिसहरूको सोचलाई नजिकबाट बुझे । रुसको सीमा प्रहरीदेखि मेक्सिकोको कडा नियमहरूसम्म उनले धेरै चुनौतीहरूको सामना गरे । घुम्दा खाना नपाउँदा पानीको भरमा बाँचेको सुनाउँदै भने, ‘भोक लागेको बेला पानी पनि निकै मिठो हुने रहेछ ।’
उनले दक्षिण अफ्रिकामा स्थानीयसँग बिताएको समय र अमेजनको वर्षा वनमा देखेको प्राकृतिक सौन्दर्यलाई आफ्नो यात्राका विशेष अनुभवका रूपमा उल्लेख गरेका छन् । यी अनौठा अनुभवले उनलाई जीवनको विविधता र प्रकृतिसँगको नजिकको सम्बन्धबारे थप सजग बनायो ।
उनले ट्रान्स साइबेरिएन रेलमार्गको ९,२८९ किलोमिटर यात्राको अद्वितीय अनुभव बटुलेका छन् । नेपालदेखि लन्डनसम्मको स्थल मार्ग यात्रा, अझ रोमाञ्चक रहेको बताए । यो यात्रा उनले बिना हवाई सम्पन्न गरेका हुन । यात्रा भारत, पाकिस्तान, इरान, अफगानिस्तान, टर्की, बुल्गेरिया, रोमानिया, हंगेरी, अस्ट्रिया, जर्मनी, फ्रान्स हुँदै लन्डनसम्मको यात्रामा उनले धेरै अप्ठाराहरुको सामना गरेका थिए । तर उनले आफ्नो लक्ष्यलाई कुनै पनि अवस्थामा पुरा गरि छोड्ने अठोट कायम नै थियो ।
जीवनको दर्शन :
नवराज भन्छन्, ‘बिहान उठ्नु बित्तिकै ऐनाको अगाडी उभिएर मुस्कुराउँदै आफैँलाई भन्नुपर्छ, ‘आई.एम.द. वेस्ट’, अनि दिनको सुरुवात गर्नुपर्छ । आफ्नो आत्मबल र मेहनतले सबै सम्भव छ, असम्भव भन्ने केही हुँदैन ।’
नयाँ पुस्ताका लागि प्रेरणा :
नवराज बास्तोलाको सङ्घर्ष, धैर्य, र समर्पणले नयाँ पुस्तालाई जीवनका सबै चुनौतीहरूलाई अवसरका रूपमा लिन सिकाउँछ । ‘जीवनमा सफलता प्राप्त गर्न, हामीले आफूलाई सधैँ सक्षम ठान्नुपर्छ र कहिल्यै हार मान्नु हुँदैन’, नवराजको यो भनाइले जीवनको सही मार्गदर्शन दिन्छ । उनी नेपाली साहसको प्रतीक हुन ।