हड्डीको योजनाले भौतिक संरचना राम्रो बन्दैन, इन्जिनियरिङको ब्यूटिनेस बुझौँ !
प्रकाशित मिति : पुस २०, २०७५ शुक्रबार
इन्जिनियर तथा व्यावसायी दिपक पराजुली /
प्रकृति सुन्दरता आफ्नो ठाउँमा छदैछ ।, तर झ्ट हेर्दा, देशको मुहार चट् देखाउने भौतिक पूर्वाधार पनि हो । बनेका र बनाउँदै गरेका संरचनाको सुन्दर समायोजन पनि हो ।
एउटा सानो उदाहरण, वा तपाईले पनि अनुभव गर्नु भएको होला, विदेश घुम्न जाँदा हाम्रो मन र आँखा लोभ्याउने भनेको त्यहाँको भौतिक संरचनानै हो । मिलेको बाटो, व्यबस्थित शहर र सुन्दर भवनहरु । जहाँ गएपछि मानिसको दिमागमा पर्ने पहिलो प्रभाव भनेकै भौतिक संरचना हो । आन्तिरक कुरा त पछि मात्र थाहा हुन्छ । त्यसको लागि अध्यायन गर्नु पर्यो ।
अगाडिको मानिस कति स्माट छ भन्ने कुरा एकै नजरमा बुझ्न सकिन्छ । उसको अनुहार र उसको पोशाकले बोल्छ । जसले धेरैलाई लोभ्याउँछ । ऊ कति क्षमतावान छ, उसको आन्तिरिक रुप के हो ? उसलाई निकै नहुने रोग पो लागेको छ कि ?
उसको मनमा कसैले कल्पना नगरेको राम्रो योजना पो छ कि ? झ्ट हेर्दा थाहा पाइँदैन । त्यसको लागि ऊ सँग संगत गर्नु पर्यो वा उसको बारेमा अध्यायन गर्नु पर्यो । यो भनेको दोस्रो पाटो हो । पहिलो प्रभाब राम्रो पर्यो भने जो कोहीले राम्रो धारण बनाउँछन् । त्यसकारण सजावट पनि अतिनै आवश्यक कुरा हो । देशको भौतिक संरचनाको राम्रो सजावट गर्ने भनेको इन्जिनियरले नै हो ।
देशको महार कस्तो बनाउने ? यसको लागि इन्जिनियरिङ क्षेत्र जिम्मेबार हुन्छ, र हुनुपर्छ । देशको मुहान विग्रेको इन्जिनियरिङलाई बुझ्न नसक्दा पनि हो ।
देशको भौतिक संरचना निर्माणमा व्यक्ति व्यक्तिको हात हुन्छ । सरकारले बनाउने भन्दा धेरै भौतिक संरचनाहरु ब्याक्तिहरुका छन् ।
देश सुन्दर बनाउन धेरै केही गर्नु पर्दैन, इन्जिनियरको सल्लाह माने पुग्छ, राज्यको मुहारै अर्को हुन्छ । तर, यहाँ ठेकदारले अन्दाजको भरमा घर निर्माण गरिदिन्छन् । घरमा तल्ला थपेरमा मात्र हुँदैन । त्यहाँ प्रयोग गर्ने कला र भित्रका अंगप्रत्येगंहरु बलिया र योजना अनुसार हुनुपर्छ ।
धेरै टाढा नजाउँ । काठमाडौँको कुरा गरौँ । मेरो अफिसको धारा विग्रिएको छ, तर त्यो पाईप कहाँबाट कहाँ जोडिएको छ, अत्तोपत्तो छैन । त्यसको लागि बाथरुप पुरै भत्काउनु पर्ने हुन्छ यसो गर्दा बाथरुपको स्वरुप विग्रने मात्र होइन, घरपनि कमजोर बन्दै जान्छ ।
मेरो अफिसको ओनरले इन्जिनियरिङलाई महत्व दिनुभएन । धेरै खर्च गरेर घर त बनाउनुभयो तर, भित्रका अंगप्रत्येङहरु एउटा कागज हेरेपछि झर्लङ देखिने गरि बनाउनु भएन ।
अर्को कुरा, शहर कुरुप बनाउनेमा हामी सबैको हात छ । काठमाडौँ सबैभन्दा कुरुप बनेको तार र होडिङ बोर्डहरुबाट हो ।
मेरो एउटा नारा छ । मैले लेखेर ठाउँ ठाउँमा राखेको पनि छु । ˝फोहोर नगरिदिनुस्, सफ्फा गर्नै पर्दैन ।” आफ्नो घर र शहरलाई नराम्रो नगर्नुस्, देश बनाउँछु भन्दै हिड्नै पर्दैन ।
बाहिर हिड्दा फोहोर नफालौँ । पोलबाट तार तान्दा राम्रोगरी ल्याउँ यत्तिकै सफा हुन्छ । यसमा न त नेतालाई गाली गर्नुपर्छ न त सफाई अभियाननै चलाउनुपर्छ । हामी र हाम्रो मन फोहोरी छ, त्यही भएर सफा गर्ने अभियान चलाउनु परिरहेको छ ।
त्यसकारण भौतिक संरचना निर्माणमा सबैले इन्जिनियरिङलाई महत्व दिनुपर्छ । नयाँ भवन वा घर बनाउने ब्यक्तिहरुले देशको महार फेर्ने सोचका साथ घर भवन बनाई दिनुभयो भने सरकारलाई दोस दिनु पर्दैन ।
मेरो देश मेरो दायित्व भन्ने भावना कसैमा छैन् । देशको विकाश नहुनुमा सबैको हात छ, इन्जिनिरयर आफ्नो दायित्व पुरा गरेको छ्रैन्, डाक्टरले आफ्नो काम गरेको छैन, टिचरले टिचरको दायित्व पुरा गरेको छैन् अनि देश कसरी बन्छ ? जसको जिम्मेबारी जे हो त्यही गर्नु पर्यो । अनि मात्रा देशको विकास हुन्छ ।
हामीले अब देश साझा होइन्, मेरो मात्रै हो भनेर काम गर्नु जरुरी छ ।
राजनीतिक रुपमा स्थायित्व नहुँदासम्म राज्यका कुनै पनि अंगले राम्रोसँग काम गर्न सक्दैनन् । गाउँमा बाटो बनाउनु पर्यो भने इन्जिनिरका महाइन्जिनिर जनप्रतिनिधि र गाउँले हुन्छन्, विचरा इन्जिनिर उनीहरुको कुराले तिरिमिरी बन्छ ।
यस्तो हुनुमा एउटै मात्र कारण हो, पैसा । मानिस अहिले पैसाकोपछि दौडेका छन् । पैसा कमाउने होडबाजी चलेको छ । सबैलाई रातारात करोडपति हुनु परेको छ । यस्तोमा दुई नम्बरी काम त हुन्छ नै हुन्छ । पैसा राम्रोसँग त आउँदैन । त्यसैले यो परिपाटी रोक्न एकले अर्कोको पेशालाई सम्मान गर्नुपर्दछ । पैसा मात्र होइन, क्षमताको सम्मान हुनुपर्दछ ।
देशको भौतिक संरचना राम्रो बनाउने हो भने नेपालमा इन्जिनियरिङको अभ्यासमा परिवर्तन ल्याउनु जरुरी छ ।
अहिले काम चलाउ तरिकाले इन्जिनियरिङको अभ्यास गरिएको छ ।
सुट पाईन्टमा स्पोर्ट सुज लगाए जसरी नै इन्जिनियरिङको अभ्यास गरिएको छ । इन्जिनियरिङमा पनि कोट पाइन्टमा स्पोर्ट सुज लगाउने चलत छ ।
सबै ठाउँ विग्रनुको मुख्य कारण योग्यता भन्दा पैसालाई महत्व दिनुले हो । राजनीतिक नेतृत्वमा इच्छा शक्ति नभएका कारणले काठमाडौँलाई स्र्माट सिटि बनाउने योजना सफल हुन सकेन ।
यसमा मेरो देश मेरो दायित्व भन्ने कुरालाई सबैले बुझ्न जरुरी रहेको छ । हरेक मानिसले आफ्नो पेसा र राज्यप्रतिको दायित्व बुझ्न र पुरा गर्नुपर्दछ ।
आफ्नो पेसा र दायित्व पुरा नगर्ने तर, नेतालाई दोस दिएर आफ्नो कमजोरी ढाक्ने धेरै छन्, आफू इमान्दार भएर काम गर्दैनन् । काठमाडौँ धेरै अगाडी बन्नु पर्ने हो । तर, यहाँका भौतिक संरचनाको बिजोग छ ।
अहिले धेरै गर्नु नसके पनि हाम्रो कम्पनिले जनचेता जाउँदै आएको छ । मेरो देश मेरो दायित्व अन्तरगत, बाटो कस्तो बनाउने ? त्यसको संरक्षण कस्ले गर्ने ? आफ्नो घर अगाडीको बाटो कसरी संरक्षण र रोग लाग्नबाट कसरी बच्ने ? लगायतका कुराहरु रहेका छन् ।
घर बनाउँदा ध्यान दिनुपर्ने कुराहरु :
पहिला जमिन हेर्नु पर्यो, जमिनले कतिसम्मको भवन थोग्न सक्न, त्यो आंकलन गर्नुपर्दछ । घरबनाउँनु भन्दा पहिला माटोको परिक्षण गर्नु पर्दछ । माटो अनुसार कस्तो भवन बनाउने त्यो डिसाइट गर्ने । सबैभन्दा समस्या इलेक्टिकल कुरामा हुन्छ ,पिल्लर हुँदैनमा घर बोलियो हुँदैन ।
अर्को, घरभित्र प्रयोग हुने तार र पाईपहरुको चित्र कोर्नु पर्यो ताकि पछि मर्मत गर्न सजिलो होस ।
काठमाडौँका अधिकांस घरहरुमा बत्ति र पाईपका लाइन कसरी जोडिएको र कहाँ छ भन्ने चित्र धेरै घर धनीसँग छैन ।
नक्सा हुँदैमा मात्र, हुँदैन । नक्सा त बाहिरी रुप मात्र हो । जब बत्ति र पाईपमा समस्या आउँछ , त्यो जोडिएको ठाउँ खोज्न पुरै भित्ता भत्यकाउनु पर्ने हुन्छ । यदि त्यसको चित्र बनाइयो भने हेर्नु वित्तिकै थाहा हुन्छ ।
आवासको लागि बनाएको ९० प्रतिशत घरमा आन्तिरिक स्केज बनाईएको छैन् । यो पनि ठूलो गल्ती हो । हामीले घर बनाउँदा हड्डी मात्रको योजना बनाउँछौ । हडिड् मात्र घर होइन । रड, पिल्लर र बिम मात्र पनि घर होइन । घरको भित्र प्रयोग गरिने अंगप्रत्येगहरु पनि महत्वपूर्ण हुन्छन् । त्यसको लागि इन्जिनियरको सहयोग लिनु सबैभन्दा राम्रो हुन्छ ।
कुराकानीमा आधारित