वेवारिस हुन पाएन न्युयोर्कमा मृत्यु भएका राईको शव, एकमहिनापछि दाहसंस्कार
प्रकाशित मिति : बैशाख १६, २०७७ मंगलबार
न्युयोर्कमा गत मार्च २७ मा मृत्यु भएका बिष्णुकुमार राईको शव एकमहिनापछि आज दाहसंस्कार गरिएको छ । राईको शव कसैले पनि दावी नगरेपछि वेवारिसे शवका रुपमा सामुहिक चिहानमा दफनाउन लैजान लागिएको थियो । तर मेरिल्याण्ड राज्य संसदमा प्रतिनिधित्व गर्ने सांसद ह्यारी भण्डारीको विशेष पहलमा उक्त शव वेवारिसे बनेर सामुहिक चिहानमा जानबाट रोकिएको छ ।
दुखद संयोग के छ भने १९४८ अप्रिल २५ मा जन्मिएका राईको दाहसंस्कार उनी जन्मिएको मितिको तीनदिनपछि अर्थात् अप्रिल २८ मा गरिएको छ ।
मार्च २७ मा न्युयोर्कको एल्हस्र्ट अस्पतालमा राईको मृत्यु भएको थियो । तर भण्डारीको पहलमा झण्डै दुईसातापछि उनको मृत्यु पुष्टी गर्न सम्भव भएको थियो । डेढ नोटिफिकेशन सेन्टरले राईको मृत्यु भएको जानकारी दिएपनि मृतक राईको वास्तविक पहिचान पत्ता लगाउन केहीसमय लागेको थियो । त्यसपछि उनका परिवारका सदस्यहरुको खोजी थालिएको थियो ।
राईको भान्जी नाता पर्ने सपनादेवी राई सम्पर्कमा आएपछि बिष्णुकुमार राईको शव कहाँ छ भन्ने विषयमा भण्डारीले खोजी सुरु गरेका थिए । सामुहिक चिहान बनाउने गरिएको हार्ट आइल्याण्डमा सम्पर्क गर्दा त्यहाँ शव पुगिनसकेको पत्तो लागेको थियो । त्यसपछि उनको शव मेडिकल इक्जामिनरको कस्टडीमा रहेको पत्ता लागेको थियो ।
केही घण्टामात्र सम्पर्क नगरेको भए उनको शव सामुहिक चिहानमा जाने थियो । तर भण्डारीले समयमै सम्पर्क गर्दा उक्त शव सामुहिक चिहानमा जानबाट रोकिएको थियो । त्यसपछि न्युयोर्कका सामाजिक व्यक्तित्व केशवराम राई लगायतले मृतक राईका परिवारका सदस्यहरुलाई सम्पर्कमा ल्याएर दाहसंस्कारका लागि स्वीकृतिको बन्दोबस्त गरेका थिए ।
मृतक राईका नजिकका नातेदारमा भान्जीमात्र जीवित रहेकाले भान्जीको स्वीकृतिपछि आज दाहसंस्कार गरिएको हो । दाहसंस्कारका लागि न्युयोर्कका दाहसंस्कारगृहहरुमा पालो नपाएका कारण र शव धेरैदिनदेखिको रहेका कारण न्युजर्सीमा रहेको दाहसंस्कारगृहमा शव दाहसंस्कार गरिएको छ । न्युजर्सीको नर्थ ब्रोंक्सवीकमा रहेको रुबी मेमोरियल क्रिमेशन सर्भिसमा राईको दाहसंस्कार गरिएको हो ।
दाहसंस्कारका लागि लाग्ने खर्च बाल्टिमोरमा रहेको गैरनाफामुलक संस्था फ्रेण्डस अफ स्पार्चले बेहोरेको छ । प्रकाश शरदको उक्त गैरनाफामुलक संस्थाले अर्का एकजना नेपालीको दाहसंस्कारमा समेत आर्थिक सहयोग गरेको छ ।
‘राईको शव बेबारिसे हुनबाट र सामुहिक चिहानमा जानबाट बचेको छ । उहाँको आज सम्मानपूर्वक दाहसंस्कार भएको छ । उहाँको आत्माले शान्ति पाओस् ।’ – डेलिगेट ह्यारी भण्डारीले खसोखाससँग भने ।
मार्च २७ मा एल्महस्र्ट अस्पतालमा मृत्यु भएका बिष्णुकुमार राई त्यसको केहीदिन अगाडि एल्हमस्र्ट अस्पतालमा भर्ना भएका थिए ।
सुरुमा उनको शव दाहसंस्कारका लागि जिम्मा लिने कोही व्यक्ति अमेरिकामा नभएका कारण वेवारिसे अवस्थामा रहेको थियो । झण्डै २७ बर्ष अगाडि विदेशिएका राईको ७२ बर्षको उमेरमा निधन भएको हो ।
राई केहीबर्ष अगाडि आप्रवासीको अधिकारका लागि कृयाशिल संस्था अधिकारको सम्पर्कमा आएका थिए । अधिकारले उनलाई टीपीएस दिलाउनका लागि सहयोग गरेको थियो । उनको वर्क परमिटमा उनको जन्मदेश नेपाल उल्लेख गरिएको थियो ।
लामोसमय होमलेस सेल्टरमा बसेका उनले सन् २०१७ को फरबरी देखि अधिकारकै सहयोगमा नर्सिङ होम प्राप्त गरेका थिए । रकवे केयर सेन्टरको कागजात अनुशार उनी सन् २०१७ को फरबरी २४ देखि एल्महस्र्ट अस्पतालबाट रकवे केयर सेन्टरमा भर्ना भएका थिए ।
केयर सेन्टरको कागजात अनुशार राई मृगौलाका बिरामी थिए । उनले नियमित रुपमा डायलासिस गराउँदै आएका थिए । साताको तीनपटक उनको डायलासिस गराउँदै आइएको थियो ।
एल्महस्र्टको ब्रोडवे डायलासिस सेन्टरका अनुशार राईले सन् २०१२ को मार्च देखि नै उक्त डायलासिस सेन्टरमा डायलासिस गराउँदै आएका थिए । सन् २०१२ को मार्च २२ देखि उक्त सेन्टरमा राईको डायलासिस सुरु गरिएको खसोखासलाई प्राप्त कागजातमा उल्लेख छ ।
उनले हरेक मंगलबार, बिहिबार र शनिबारगरी हप्तामा तीनपटक डायलासिस गराउँदै आएका थिए । एकपटकको डायलासिसमा ४ घण्टा लाग्ने गरेको ब्रोडवे डायलासिस सेन्टरले जनाएको छ । कागजातमा उल्लेख भए अनुशार उनमा निको नहुने प्रकारको क्रोनिक स्वास्थ्य अवस्था रहेको थियो ।
उनले बेलाबेलामा रक्तश्राव, बान्ता, कमजोरी, रिंगटा लाग्ने लगायतका समस्याहरु समेत भोग्दै आएका थिए । होमलेस सेल्टरमा बस्ने क्रममा उनी बिरामी भएर अस्पतालमा भर्ना भएर फर्कदा उनका सामानहरु मिल्काइने लगायतका समस्या उनले भोग्दै आएका थिए ।
उनले आफ्ना कुनै परिवारका सदस्यहरु नरहेको बताउँदै आएका थिए । टीपीएसभन्दा अगाडि उनको जीवन अत्यन्तै दर्दनाक रहेकोमा टीपीएस पाइसकेपछि भने उनले नर्सिङ होम पाएका कारण केही सहज भएको थियो ।
बाँच्नका लागि लागि लामो समयदेखि संघर्ष गर्दै आएका उनको स्वास्थ्य अवस्था अत्यन्तै कमजोर रहेका कारण र उनी मुटुको समेत रोगी भएका कारण उनी कोरोनासँग भने जुध्न सकेनन् । मार्चमा अस्पतालमा भर्ना भएका उनी मार्च २७ मा यो संसारबाट बिदा भए ।
राई नेपालको काठमाडौंमा रहँदा बाँसबारीमा बस्दै आएको र नविल बैंकमा सेक्युरिटी अफिसरका रुपमा काम गरेको उनकी भान्जी सपनादेवी राईले जानकारी दिएकी छिन् ।
दुई दाजुभाई र एकबहिनीमा बिष्णुकुमार राई जेठा थिए । राईले कहिले पनि विवाह नगरेको जनाइएको छ । उनका भाईले विवाह गरेको तर बच्चा नजन्मिदै भाईको निधन भएकाले भाईकी श्रीमतिले अर्कैसँग विवाह गरेर गएको जनाइएको छ । राईकी बहिनीले पनि बच्चा जन्माएपछि अन्यत्रै गएकाले आमासँग आफ्नो सम्पर्क नरहेको भान्जी सपनादेवीले जानकारी दिइन् ।
उनले भनिन् – ‘आमापनि मलाई जन्माएपछि अन्यत्रै विवाह गरेर जानुभयो । म हजुरबा र हजुरआमासँग हुर्कें । हजुरबा भारतीय सेनामा हुनुहुन्थ्यो । आमाले अन्तै विवाह गरेपछि मेरो अभिभावकका रुपमा मामा बिष्णुकुमार राई नै हुनुहुन्थ्यो ।’