अमेरिकामा कोरोनाले चुडेको पहिलो नेपाली महिला : रत्नावती खनाल
प्रकाशित मिति : बैशाख २०, २०७७ शनिबार
– डा.गोबिन्द रावत
गत नोभेम्बरदेखि चीनबाट शुरु भएको घातक कोरोना संक्रमण रोग (कोभिड १९) को खुलासा गर्ने युहानका डाक्टरको कोरोना भाइरसकै कारण मृत्यु भएको थियो । उनले गत डिसेम्बरमा सार्सजस्तै खतरनाक रोग आउन लागेको भन्दै सर्वसाधारणहरुलाई चेतावनी दिएका थिए । कोरोनाका कारण मर्ने पहलो व्यक्ती युहान शहरका ६१ वर्षीय पुरुष थिए । उनको मृत्यु मार्च ११ मा भएको थियो ।
यो कोरोना संक्रमण रोगबाट अमेरिकामा मर्ने पहिलो व्यक्ती वासिंटन राज्यको किङ काउन्टीका ७० वर्षीय पुरुष थिए । तर कोरोना भाइरसबाट ज्यान गुमाउने पहिलो अमेरिकन नागरिकको निधन चाहीँ चीनमा नै भएको थियो । अमेरिकामा कोरोनाको प्रकोप बढ्दै गएपछि नेपालीहरुको बाहुल्यता रहेको न्युयोर्क शहरमा पहिलो नेपाली ५० वर्षीय अनिल लिम्बुको देहावसानको खबरले अमेरिकाली नेपाली समाजलाई स्तब्ध पारीदिएको थियो ।
कोभिड १९ रोगको प्रकोप बढ्दै गएपछि अहिलेसम्म अमेरिकामा १५ जना नेपाली (दुईजना भुटानी नेपालीसहित ), बेलायतमा २५ जना, पोर्चुगलमा एक, आयरल्याण्डमा एक, नेदरल्याण्डमा एकजनाको देहवसान भएको छ । यसरी कोरोनाका कारण मर्नेहरुमा पहिलो नेपाली महिला कोलोराडो, अमेरिकाकी रत्नावती खनालको देहावसान अप्रेल १६ मा भएको थियो । त्यसपछि नेदरल्याण्डकी ४० वर्षीय लक्ष्मी भट्टचनको मृत्यु अप्रेल १९ मा भएको थियो ।
काठमाडौं, असनका रैथाने रामभण्डारी माईत र लाजिम्पाट, नीलसरस्वती थानमा घर भएकी रत्नावती खनालको देहवसान अप्रेल १६मा कोरोनाका कारण भएको थियो । ७८ वर्षीय रत्नावती २०१५ डिसेम्बर २० देखि अमेरिकाको कोलोराडोमा काञ्छी छोरी कुसुम भट्टराईको परिवारसँग बस्दै आउनु भएको थियो ।
दुई छोरीकी आमा रत्नावतीले सानैदेखि जीवनमा संघर्ष गर्दै आउनु भएको थियो । काञ्छी छोरी एक वर्षको हुँदा श्रीमान गुमाउनु परेको पीडालाई लिएर उनले एक्लो आमा बनेर अन्नपुर्ण होटलमा काम गर्दै दुई छोरीहरुलाई राम्रो शिक्षासँगै संस्कार र व्यवहार सिकाउनु भयो । वहाँ आफ्नो अन्तिम अवस्थासम्म पनि सक्षम भएर आफ्नो काम आफै गर्दै रहनु भयो ।
छोरी कुसुमका अनुसार अप्रेलको शुरुमा खोकी लागेकोले उनको ज्वरो नाप्दा ९९ मात्र देखिएकोले घरमा नै तातो दूधमा बेसार, मरिच, ल्वाङ मिलाएर दिएपछि खोकी निको भएको थियो । छोरीलाई चाहीँ सञ्चो नभएको र डाक्टरले ईन्फ्लुन्जा भएको शंका गरेको थियो । तर अप्रेल ६ मा छोरीलाई कोरोना पोजेटिभ देखिएपछि उनी आईसोलेसनमा बस्न थालिन । त्यहीँ राती रत्नावतीले आफुलाई रिङ्टा लागेको, मुटु पोल्ने र कमजोरी भएको भनेपछि उनलाई अस्पताल लगियो ।
कहिल्यै गनगन नगर्ने र झिजो नमान्ने रत्नावतीले त्यसरात भने एकदमै आत्तिएको देखेपछि तुरन्तै अस्पताल लगियो । अस्पताल पुग्नासाथ डाक्टरले उनलाई भेन्टिलेटरमा राख्यो । अस्पतालमा राखेको तीन दिनपछि डाक्टरले उनको अवस्था नराम्रो रहेको जानकारी दिएपछि हामी स्पब्ध भयौं । त्यसबेला छोरी कुसुम पनि विरामी भएर घरमा आराम गर्दै थिईन ।
एकातिर आमा र अर्कोतिर छोरी बिरामी भएको देखेर परिवारजन आत्तिए । अब के गर्ने भन्ने बारे घरमा छलफल हुन थाल्यो । रत्नावतीको बैनी दिव्यावती अधिकारी पनि कोलोराडोमा नै बस्नु हुन्छ । डाक्टरले भेन्टिलेटर हटाउने कुरा गरेपछि उनका नाती र नातिनीले केही दिन हेरौं भन्न थाले । घरमा आमा र अस्पतालमा हजुरआमा अनि संक्रमण रोगको प्रकोपले गर्दा डर लाग्न थाल्यो । डाक्टरले जवाफ दिई सकेपछि परिवारलाई सत्य मान्नै गाह्रो भएको थियो ।
घरमा छोरी कुसुम कोरोनाको लक्षण नदेखिए पछि कोरन्टाईनमा बेग्लै बस्दै आएकी थिईन । तर अचानक आमालाई अस्पतालमा पु¥याएपछि अवस्था चिन्ताजनक भएको कसरी भन्नेमा नाती–नतिनीहरु चिन्तित थिए । हजुरआमालाई केही दिन अझै भेन्टिलेटर राख्न भनेर परिवार एउटा झिनो आस लिएर बसेका थिए । नियतिले लेखेको कसैले मेटेर मेटिन सक्दैन र अन्ततः अप्रेल १६ का दिन उनलाई भेन्टिलेरबाट निकाल्नु पर्यो ।
आमाको देहवसानको केही दिनपछि अस्पतालबाट आमाको पार्थिक शरीरमा छोरी कुसुम र जुवाइ शुसिल भट्टराईले अन्तिम श्रद्धाञ्जलीसहीत अन्त्यष्टी गरेर आमाको अस्तुलाई नजिकको खोलामा विसर्जन गरे भने जेठी छोरी सोनी र काकाले हिन्दु धर्मपरम्परा अनुसार नियमानुरुप काजक्रिया सबै नेपालमा नै गरे ।
सानैदेखि नै धर्ममा आस्था राख्दै दैनिक पूजाआजामा विश्वास राख्ने रत्नावतीले कृपालु महाप्रभुप्रति आस्था राखेर राधे राधेसँग आबद्ध हुनु हुन्थ्यो । छोरीहरुलाई पनि धर्मप्रति आस्था जगाएर अमेरिकामा पनि प्रत्येक महिनामा दुईपटक घरमा सत्सङ्ग कार्यक्रमको आयोजना गर्दै आउनु भएको थियो । कोलोराडोमा पनि धर्मप्रति आस्था राख्नेहरुका बीच परिचित रत्नावतीको राधे राधे सत्सङ्ग कार्यक्रमले निरन्तरता पाउँदै गएको थियो । वहाँको देहवसानको खबरले कोरोराडो नेपाली समुदायलाई स्तब्ध पारीदिएको छ ।
अन्त्यमा शोक सन्तप्त परिवारजनमा अहिरो संवेदनासहीत हार्दिक श्रद्धान्जली अर्पण गर्दछु ।