नेपालमा शारीरिक सम्पर्कका लागि १८ बर्ष र विवाहका लागि २० बर्ष, अन्य देशमा के छ ?
प्रकाशित मिति : फाल्गुन ११, २०७८ बुधबार
नेपालको विद्यमान कानून अनुशार शारीरिक सम्पर्कका लागि १८ बर्ष उमेर तोकिएको छ भने विवाहका लागि २० वर्ष उमेर तोकिएको छ । अर्थात् सहमतिमा यौनसम्पर्कका लागि १८ बर्ष उमेर पुगेको हुनुपर्छ भने विवाह गर्नका लागि २० बर्ष उमेर पुगेको हुनुपर्ने प्रावधान छ ।
२० बर्ष उमेर नपुगी विवाह गर्न, गराउन नहुने र त्यस्तो विवाह स्वत बदर हुने कानूनी प्रावधान छ । र, त्यस्तो कसुर गर्नेलाई ३ बर्षसम्म कैद र ३० हजार रुपैया जरिवानाको प्रावधान रहेको छ ।
त्यस्तै कसैले कुनै महिलालाई निजको मञ्जुरी नलिई करणी गरेमा वा मञ्जुरी लिएर भएपनि अठार वर्षभन्दा कम उमेरको कुनै बालिकालाई करणी गरेमा निजले त्यस्तो महिला वा बालिकालाई जवर्जस्ती करणी गरेको मानिने कानूनी प्रावधान छ । १८ वर्ष मुनिका बालविवाह भए पछि भएको यौन सम्पर्क जवर्जस्ती करणीको कसूर अन्तरगत पर्दछ र यो फौज्दारी अपराध मानिन्छ । जवर्जस्ती करणी गरेकोमा उमेरअनुसार फरक फरक सजायको व्यवस्था रहेको छ ।
१० वर्षभन्न्दा कम उमेरकी बालिका भए १६–२० वर्षसम्म कैद, १० वर्ष वा दश वर्षभन्दा बढी १४ वर्षभन्दा कम उमेरकी बालिका भए १४–१६ वर्षसम्म कैद, १४ वर्ष वा १४ वर्ष भन्दा बढी १६ वर्षभन्दाकम उमेरकी बालिका भए, १२–१४ वर्षसम्म कैद, १६ वर्ष वा १६ वर्षभन्दा बढी १८ वर्षभन्दाकम उमेरकी महिला भए, १०–१२ वर्षसम्मकैद, १८ वर्ष वा १८ वर्षभन्दा बढी उमेरकी महिलाभए, ७ –१० वर्षसम्म कैदको व्यवस्था रहेको छ ।
कानूनमा शारीरिक सम्पर्कबाट शिशु जन्मेमा विवाह भएको मानिने प्रावधान छ । उमेरको प्रावधानका बाबजुत पनि कुनै पुरुषसँगको शारीरिक सम्पर्कबाट महिलाले गर्भधारण गरी शिशु जन्मिएको प्रमाणित भएमा त्यस्तो पुरुष र महिला बीच स्वतः विवाह भएको मानिने कानूनी प्रावधान रहेको छ ।
अन्य देशमा के छ प्रावधान ?
अमेरिकामा अधिकांश राज्यमा विवाहका लागि १८ बर्ष पूरा हुनुपर्ने प्रावधान रहेको छ । नेब्रास्कामा १९ र मिसिसिपीमा २१ बर्ष तोकिएको छ । सहमतिमा यौन सम्पर्कका लागि भने फरक फरक राज्यमा फरक फरक प्रावधान रहेको छ । न्युयोर्कमा १७ बर्ष उमेर पुगेपछि सहमतिमा यौन सम्पर्क गर्न सकिन्छ भने कतिपय राज्यमा १६ र १८ बर्ष तोकिएको छ । कतिपय राज्यमा उमेरको फरक थोरै भएको वा समानता भएको सन्दर्भमा केही छुटहरु दिइएको छ ।
बेलायतमा पनि अधिकांश क्षेत्रमा विवाहका लागि १८ बर्ष उमेर पुगेको हुनुपर्ने प्रावधान रहेको छ । बंगालादेशमा केटाको उमेर २१ र केटीको १८ हुनुपर्ने प्रावधान रहेको छ । त्यस्तै चीनमा केटोको उमेर २२ र केटीको उमेर २० हुनुपर्ने प्रावधान रहेको छ । युरोपका प्राय सबै देशमा स्वेच्छिक रुपमा विवाहका लागि केटाकेटीको उमेर १८ बर्ष पुगेको हुनुपर्ने प्रावधान रहेको छ । कैयन देशमा विवाहका लागि फरक र समहमतिमा यौन सम्पर्कका लागि फरक फरक उमेर तोकिएको छ ।