अमेरिकी राष्ट्रपति बाइडेनबाट विश्व बैंकको नेतृत्वमा अजय बंगालाई मनोनित, को हुन् अजय बंगा?
प्रकाशित मिति : फाल्गुन ११, २०७९ बिहीबार
अमेरिकाको प्रशासनले मास्टरकार्डका पूर्व प्रमुख कार्यकारी अजय बंगालाई विश्व बैंकको अर्को अध्यक्षको रूपमा मनोनयन गरेको छ । यो चयनले विश्वव्यापी विकास संस्थालाई व्यापक रूपमा पुनर्संरचना गर्ने र जलवायु परिवर्तनसँग लड्ने आफ्नो महत्वाकांक्षालाई फराकिलो बनाउने सम्भावना छ।
यो मनोनयनले विश्व बैंकको बोर्डले अन्तिम निर्णय गर्नु अघि एक महिना लामो नियुक्ती प्रक्रिया सुरु गर्नेछ। अन्य कुनै देशले उम्मेदवार मनोनयन गर्नेछन् वा छैनन् भन्ने स्पष्ट छैन। विश्व बैंक अध्यक्षमा परम्परागत रूपमा अमेरिकी नागरिकलाई अमेरिकाले मनोनयन गर्दै आएको छ ।
यदि नियुक्ती भएमा बंगाले ठूला संस्थाहरू सञ्चालन गर्ने विशाल अनुभव र डिजिटल अर्थतन्त्रको गहिरो ज्ञान विश्व बैंकमा लागु गर्ने अपेक्षा गरिस्एको छ । भारतमा हुर्केका उनीसँग विकासोन्मुख देशहरूले सामना गर्ने चुनौतिहरूको प्रत्यक्ष बुझाइ रहेको छ ।
अजय इतिहासको यो महत्वपूर्ण क्षणमा विश्व बैंकको नेतृत्व गर्न अद्वितीय रूपमा योग्य रहेको राष्ट्रपति बाइडेनले एक विज्ञप्तिमा बताएका छन् । उनले सफल, विश्वव्यापी कम्पनीहरू निर्माण र प्रबन्धन गर्न तीन दशक भन्दा बढी समय बिताएका छन्, जसले रोजगारी सिर्जना गर्नुका साथै विकासशील अर्थव्यवस्थाहरूमा लगानी ल्याउने र आधारभूत परिवर्तनको अवधिमा संस्थाहरूलाई मार्गदर्शन गर्ने गर्दै आएको छ ।
विश्व बैंकका वर्तमान अध्यक्ष डेभिड मालपासले आफ्नो पाँच वर्षको कार्यकालको करिब एक वर्ष बाँकी रहदै आगामी जुनको अन्त्यसम्ममा राजीनामा दिने आफ्नो इच्छा घोषणा गरेपछि नोमिनेशनबारे अनुमान सुरु भएको थियो । मालपासलाई राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पले छानेका थिए । उनको नेतृत्वमा बैंकले जलवायु एजेन्डामा ध्यान केन्द्रित नगरेको कारण बिडेन प्रशासनका अधिकारीहरूमा निराशा पैदा भएको थियो भने जलवायु कार्यकर्ताहरूबाट आलोचना समेत भएको थियो ।
सेप्टेम्बरमा मालपासले जलवायु परिवर्तनको बारेमा आफ्नो विचार व्यक्ति गरेपछि चर्को आलोचना भएको हो । जीवाश्म ईन्धन जलाउँदा विश्वव्यापी तापक्रम बढ्दै गएको छ भन्ने व्यापक वैज्ञानिक सहमतिलाई स्वीकार गर्नुहुन्छ कि भनेर सोध्दा आफू वैज्ञानिक नभएको बताएका थिए ।
बंगाले भने मास्टरकार्ड लगायत जलवायु परिवर्तनको बारेमा आफ्नो चिन्ताको संकेत गर्दै सार्वजनिक अडान बनाउन खोजेका छन्। सन् २०२० मा उनको निगरानी अन्तर्गत कम्पनीले वातावरण संरक्षण गर्न कर्पोरेट लगानी गर्ने लगभग १ सय फर्महरूको समूह अमूल्य प्लानेट गठबन्धन सिर्जना गर्ने घोषणा गरेको थियो ।
तपाईं जोसुकै भएपनि वा जे गरेपनि जलवायु परिवर्तनले तपाईंलाई असर गर्ने तर यसको सबैभन्दा ठूलो नकारात्मक असर सामाजिक र आर्थिक रूपमा कमजोर भएकाहरूमा परेको बंगाले त्यतीबेला बताएका थिए ।
ग्लोबल वार्मिंगसँग लड्न आफ्नो कामको लागि नोबेल पुरस्कार जितेका पूर्व उपराष्ट्रपति अल गोरले बंगाको नोमिनेशनको प्रशंसा गरेका छन् । अजय बंगासँग काम गरेकाहरूलाई उनी एक उदाहरणीय नेता भएको थाहा भएको र उनले विश्व बैंकमा जलवायु संकटमा नयाँ नेतृत्व ल्याउनेमा आफू धेरै आशावादी रहेको अल गोरले भनेका छन् ।
यद्यपी बंगाको नोमिनेशनले चयनले केही जलवायु कार्यकर्ताहरू भने निराश भएका छन् जसले बाइडेन प्रशासनलाई वातावरणीय मुद्दाहरूमा बलियो पृष्ठभूमि भएको राष्ट्रपति मनोनयन गर्न आह्वान गरिरहेका थिए । बंगाको प्रत्यक्ष सार्वजनिक क्षेत्रको अनुभवको कमीलाई पनि केही विकास विज्ञहरूले शंकास्पद रूपमा हेरिरहेका छन् ।
बंगा उपराष्ट्रपति कमला ह्यारिसको नजिकको सहयोगी हुन् र मध्य अमेरिकाबाट आप्रवासनको मूल कारणहरूलाई रोक्नको लागि १ बिलियन जुटाउन उनको कार्यालयसँग काम गरेका १० कर्पोरेट कार्यकारीहरूको समूहको हिस्सा हुन्। कमला ह्यारिसले गरिबी, भ्रष्टाचार, जलवायु परिवर्तन र राजनीतिक अस्थिरतालाई आप्रवासनका कारकहरूको रूपमा उल्लेख गरेकी छिन्। यस क्षेत्रका समुदायहरूलाई सहयोग गर्न यस सहकार्यले अहिलेसम्म करिब ४ बिलियन डलर उठाएको छ।
बंगा हाल एक निजी इक्विटी फर्म जनरल एट्लान्टिकका उपाध्यक्ष हुन् । एक दशकभन्दा बढी समयसम्म कम्पनी चलाएर यसको नाफा चार गुणा बढाएर र अमेरिकामा सबैभन्दा प्रमुख भारतीय अमेरिकी कार्यकारीहरूमध्ये एक बनेपछि उनले २०२१ मा मास्टरकार्डबाट अवकाश लिएका थिए । मास्टरकार्डमा काम गर्नु अगाडि बंगाले एक दशकभन्दा बढी समयसम्म भारतको सिटीग्रुप र नेस्लेमा काम गरेका थिए।
आर्मी जनरलका छोरा बंगाको पालनपोषण पिताको विभन्नि स्थानमा सरुवा कारण भारतका विभिन्न शहरहरूमा घुमफिरका क्रममा भएको थियो । जन्म १० नोभेम्बर १९५९ मा तत्कालिन मुम्बई राज्यको पुणेको खडकी क्यान्टोनमेन्टमा भएको थियो, जुन अहिले महाराष्ट्र अन्तरगत पर्छ ।
फेब्रुअरी २०१५ मा अमेरिकी राष्ट्रपति बराक ओबामाले बांगालाई व्यापार नीति र वार्तालापका लागि राष्ट्रपतिको सल्लाहकार समितिको सदस्यको रूपमा नियुक्त गरेका थिए ।