अनलाईन गेमिङको लतमा फस्दै युवाहरू, निकासको बाटो के छ?
प्रकाशित मिति : श्रावण १४, २०८० आईतबार
‘हाम्रो छोराले एक पैसा खर्च गर्नुअघि हामीसँग सल्लाह गर्थे तर पछिल्ला छ महिनादेखि साथीहरूको कारणले उनलाई अनौठो लत लागेको छ। उनले आफ्नो तलबको सबै पैसा यसैमा खर्च गर्छन् । अब उनले घरमा एक पैसा पनि दिदैनन् ।यति मात्रै होइन, उनले आफ्नो बुबा र आफ्नै नाममा डेढ लाख रुपैयाँ ऋण पनि लिएका छन् र त्यो पनि हिनामिना गरेका छन्। हैरान भएर हामीले उनलाई प्रहरीमा लगेर गयौँ ।’
आराधना (नाम परिर्वतन) ले आफ्नो छोराको कथा सुनाउँदै थिइन् । कलेज सकिएपछि छोराले पार्टटाइम जागिर गर्थे तर त्यही क्रममा उनलाई अनलाइन जुवाको लत लाग्न थाल्यो । धेरै युवाहरू यो नयाँ प्रवृत्तितर्फ आकर्षित हुँदै गएकाले यो लत अहिले महामारीको रूपमा फैलिएको दाबी गरिएको छ ।
तपाईंले सेलिब्रेटी क्रिकेटर र फिल्म स्टारहरूलाई अनलाइन जुवा एप्सको प्रचार गरेको देख्नु भएको होला। आईपीएल टिमहरूको जर्सीमा पनि तपाईंले उनीहरूको प्रमोशन देख्नु भएको होला। यस्तो भारी र प्रभावकारी पदोन्नति संग, अनलाइन गेम को लोकप्रियता बढ्दै गएको छ। घरमै बसेर लाखौं, करोडौं कमाउनुहोस् भनेर प्रचार गरिएको यस्ता विज्ञापन तपाईंले देख्नु भएको होला ।
तर, विज्ञहरुका अनुसार यस्ता विज्ञापनको नियत उनीहरुको प्रचारको विपरित हुन्छ । उनीहरूले आफ्ना ग्राहकलाई लाखौं रुपैयाँ ठग्ने मात्र नभई अनलाइन जुवा खेल्ने लतसमेत बनाएको विज्ञहरू बताउँछन् । आजभोलि सस्तोमा मोबाइल फोन र कनेक्टिभिटी उपलब्ध हुने भएकाले अनलाइन जुवाको लोकप्रियता विश्वभर फैलिँदै गएकोले चिन्ताको विषय बनेको उनको भनाइ छ ।
इन्टरनेट मार्फत अनलाइन जुवा धेरै रूपहरूमा अवस्थित छ। जब तपाइँ सुरुमा यस प्रकारको अनलाइन जुवामा सामेल हुनुहुन्छ, तपाइँ पैसा कमाउन पनि सक्नुहुन्छ, जुन पैसा कमाउने सजिलो तरिका जस्तो देखिन्छ। त्यसपछि तपाईले यसमा धेरै पैसा खर्च गर्न थाल्नुहुन्छ ।
धेरै युवाहरूले फेरि पैसा जित्ने आशामा अनलाइन जुवामा प्रयास गर्छन् तर तिनीहरूमध्ये धेरै निराश हुन्छन्। जसका कारण उनीहरु आर्थिक समस्यासँगै मानसिक तनावमा पर्छन् । कतिपय अवस्थामा अनलाइन जुवामा हारेपछि मानिसहरूले आत्महत्यासमेत गरेका छन् ।
जब पैसा इन्टरनेट लिङ्क, वेबसाइट वा मोबाइल एप मार्फत दाउमा राखिन्छ, यसलाई अनलाइन जुवा वा अनलाइन जुवा भनिन्छ। यसमा पोकर, ब्ल्याक ज्याक, स्लट मेसिन र अन्य धेरै प्रकारका बाजीहरु समावेश छन् ।
जब कसैले अनलाइन जुवा खेल्छ तपाईं कम्प्युटर प्रोग्राम वा एक व्यक्तिको अगाडि हुन सक्नुहुन्छ। नयाँ प्रयोगकर्ताहरूलाई अनलाइन जुवामा आकर्षित गर्न उनीहरूलाई सुरुमा निशुल्क खेलहरू खेल्न प्रस्ताव गरिन्छ र सामाजिक सञ्जाल मार्फत लक्षित गरिन्छ। गेमरलाई लामो समयसम्म खेलिरहन सक्ने गरी एपहरु डिजाइन गरिएको हुन्छ । तिनीहरू खेलको समयमा आफूलाई पूर्ण रूपमा लिप्त गराउँछन् ।
जब निशुल्क क्रेडिटहरू समाप्त हुन्छन्, तब तपाईंले यसमा आफ्नो पैसा लगानी गर्नुपर्छ। जब तपाइँ पहिलो पटक यो जुवा खेल्नुहुन्छ, त्यसपछि तपाइँ यससँग सम्बन्धित विज्ञापनहरू प्राप्त गर्न सुरु गर्नुहुन्छ, जसले तपाइँलाई गेमिङ वेबसाइटमा फर्कन आकर्षित गर्दछ।
डिजिटल विज्ञहरू भन्छन् कि युवा पुस्ता परम्परागत जुवा भन्दा अनलाइन जुवामा बढी आकर्षित भएको छ। जसरी युवा पुस्ता डिजिटल संसारको बारेमा सचेत छन्, उनीहरू सजिलैसँग यस्ता खेलहरूमा संलग्न हुन्छन्, जसको बारेमा उनीहरूका अभिभावकलाई थाहा हुँदैन।
अनलाइन जुवामा सामेल हुनको लागि तपाईले घरबाट बाहिर निस्कनु पर्दैन किनकि सबै कुरा अनलाइन छ। सम्पूर्ण प्रक्रियामा तपाइँ व्यक्तिगत रुपमा जोडिन वा आमनेसामने खेलमा संलग्न हुन आवश्यक पर्दैन, त्यसैले तपाइँ अनलाइन जुवा खेल्दा कसैले तपाइँलाई हेर्दैन।
यो पूर्णतया अनलाइन जुवा भएकोले पैसा पनि यसमा अनलाइन मात्र लगानी गर्नुपर्छ। धेरै मानिसहरू केवल रमाइलोको लागि अनलाइन जुवा सुरु गर्छन्, तर चाँडै तिनीहरू यसको लतमा पर्छन्।
बिस्तारै यसले उनीहरुको जीवनमा असर गर्न थाल्छ र कतिपय मानिसहरुमा यसको प्रतिकूल असर यति धेरै हुन्छ कि उनीहरु गरिब बन्न पुग्छन् । उनीहरुले आफ्नो संचित पुँजी मात्र गुमाएका छैनन्, आफ्नो सम्पूर्ण जीवन गुमाएका छन् किनभने धेरैले यही समस्याका कारण आफ्नो जीवन समाप्त गरिसकेका छन् ।
अर्कोतर्फ एक अनुसन्धानका अनुसार मानिसहरूलाई मोबाइल फोन राख्न सजिलो बन्दै गएको छ, उनीहरूले इन्टरनेट पनि धेरै छिटो प्रयोग गरिरहेका छन्। अनलाईन जुवा खेल्ने मानिसहरु कसैलाई जानकारी नदिई यसो गरिरहेका हुन्छन् । जब यसले उनीहरुमा नराम्रो प्रभाव पार्छ, यो कुरा पनि उनीहरु अरु कसैलाई शेयर गर्दैनन् ।
प्रविधि र मनोविज्ञान क्षेत्रका विज्ञ मुक्ता चैतन्यका अनुशार अनलाइन जुवा खेल्नेहरूमा नकारात्मक असर परेको छ । जसका कारण आपसी सम्बन्ध बिग्रन थाल्छ र पारिवारिक जीवन बोझ बन्न थाल्छ । समयसँगै ऋण बढ्दै जान्छ।
यसमा आफ्नो पैसा गुमाउने व्यक्तिले आफूले गुमाएको पैसा फिर्ता पाउने आशामा अझै खेलिरहन्छ। मुक्ता चैतन्यका अनुसार जब तपाईलाई अनलाइन जुवाको लत लाग्छ, नखेलेमा तपाई चिन्ता, तनाव र डिप्रेसनबाट ग्रसित हुन थाल्नुहुन्छ।
जसलाई यसको लत लाग्छ, उनीहरूलाई दिनरातको समेत परवाह हुँदैन । उनीहरूको दिमागमा सधैं जुवा खेल्ने विचार आउँछ। जुवाले केही मानिसलाई मानसिक तनावबाट अस्थायी राहत दिन सक्छ। उनीहरूलाई यसबाट केहीबेरका लागि राम्रो टाइमपास र मनोरञ्जन हुनसक्छ । तर यस्तो सोच लामो समयसम्म टिक्दैन।